Hayvancılık, insanlığın geliştirdiği en eski ve en önemli üretken faaliyetlerden biridir. Ancak kırsalın kentleşmiş merkezlerle bir arada var olması, hukuk alanında bile yeni zorluklar getirdi. Ve genellikle şüphe uyandıran sorulardan biri de sığırların verdiği zararlarla ilgili.
Sık sık olmasa da, sonunda çiftlik hayvanları kaçabilir ve üçüncü şahısların malına zarar verebilir; ayrıca ciddi bedensel yaralanmalara veya başkalarının zarar görmesine neden olan kazalara da neden olabilirler.
Bu durumlarda ve İspanyol mevzuatına göre, sığırların neden olduğu zararlara müdahale etme görevi ve yetkisi kimindir? Ayrıca sorumlu kişinin mağdurlara ödemesi gereken yaptırımlar veya tazminatlar nasıl belirlenir?
Medeni Kanun: çiftlik hayvanlarının neden olduğu zararın sorumluluğu hakkında ne diyor?
Hayvancılık faaliyetinde, yani besi hayvanının yaratılmasında zımni hukuki sorumluluktan bahsettiğimizde, kırsal alanlarda besi hayvanının neden olduğu olası zararlar ve hasarlara ilişkin düzenleyici bir çerçeve bulmak için İspanyol Medeni Kanununa başvurmalıyız.
Benzer şekilde, kırsal alanlarda başıboş hayvanların kalıcılığına ilişkin mevcut düzenlemelerin her özerk toplulukta biraz farklılık gösterebileceğini vurgulamak önemlidir. Ancak Medeni Kanun'un 1905. maddesi şunu belirtirken çok objektiftir:
“Hayvan kaçsa veya kaybolsa dahi verilen zarardan sahibi veya onu kullanan sorumludur. Bu sorumluluk ancak zararın mücbir sebeplerden veya zarar görenin kusurundan kaynaklanması halinde sona erer.”
Bu nedenle, hayvanların sebep olduğu zararların ve bunların uygun olmayan yerlerde -örneğin yol ortasında- kalmasından doğabilecek kazaların sorumluluğunun sahibine ait olması beklenir.Bir veya birden fazla hayvanın sahibi tarafından kiracı veya intifa hakkı sahibi olarak gösterilen kişiye verilen zararlar da tahsil olunur.
Bu şekilde, büyükbaş hayvanın mülkiyetinin -geçici veya kalıcı- 'sahibi' olmanın nesnel bir sorumluluğu olduğu açıktır. Bu anlamda İspanya'da hayvanların özel bir tüzel kişiliği olmadığını unutmamak gerekir; ve hala dağıtılabilecek, el konulabilecek ve hatta ipotek edilebilecek kişisel mülk muamelesi görüyorlar.
Ayrıca, hukuki sorumluluğun çiftlik hayvanlarından elde edilen -ya da edilmeyen- ticari faydayla bağlantılı olmadığına dikkat etmek önemlidir. Yani kişi, örneğin kendi geçimi için büyükbaş hayvan edinip yetiştirse dahi hayvanının üçüncü kişilere verdiği zararı malik olarak karşılama yükümlülüğü devam edecektir.
Verilen hasar için mal sahibi nasıl karşılık vermeli?
Sahibi, hayvanlarının neden olduğu zararı gidermek için mali karşılık vermek veya yetkili makamlar tarafından belirlenen tazminatı ödemek zorundadır.
Hayvanların neden olduğu saldırı veya kazalardan kaynaklanan fiziksel hasar veya sağlığa zarar gelmesi durumunda, mal sahibi ayrıca mağdurların iyileşmesi veya rehabilitasyonu için gerekli tıbbi masrafları tazmin etmekle yükümlü olabilir. Bu konuda sigortanın olması çok önemli olacaktır.
Ve çiftlik hayvanlarının verdiği zarardan mali olarak kim sorumlu olmalı? Gördüğümüz gibi, hayvanların üçüncü şahıslara zarar veya zarar vermesine neden olan fiziksel kapasiteleri veya herhangi bir hizmeti kullanan veya 'kullanan' kişiler yanıt vermek zorundadır. Hayvan refahına saygı unutulmamalıdır.
Hayvan sahibi ile kurulan ilişkiye bağlı olarak, sahibine ek olarak, hayvanın kiracısı, ödünç alan veya intifa hakkı sahibine de hukuki sorumluluk yüklenebilir.
Çoban ve veteriner gibi çiftlik hayvanlarına geçici bakım sağlayan profesyonellerin bu durumlarda yanıt vermesi gerekmeyecek. Bu, mal sahibiyle istikrarlı bir istihdam ilişkisine sahip olup olmadıklarına veya mesleklerini bağımsız olarak icra edip etmediklerine bakılmaksızın.
Karşılığında, mağdurun kaza veya yaralanmadan sonraki 12 ay içinde şikayette bulunması beklenir. Mantıklı olduğu üzere iddia, kaynağını doğrulamak için adli olarak analiz edilecektir.
Tüm bunlardan dolayı, zararın nedeni ve illiyet bağına ilişkin kanıtları onaylama sorumluluğu mağdura aittir. Kazaya karışan hayvan veya hayvanların mülkiyeti hakkında veri toplamak hayati önem taşımaktadır.